Tôi bất lực mỗi khi đối diện với một văn bản chữ Nho của người Việt xưa. Dù văn bản đã được phiên âm ra “quốc ngữ” và có thể “xướng” lên, ý nghĩa của nó tôi vẫn không hiểu. Tuyệt đại đa số người Việt hôm nay cũng không hiểu. Di sản ngôn ngữ này là cái mu rùa bày trong tủ kính, bí hiểm và không thể chạm vào. Một di sản vô nghĩa đối với tôi.
Bài thơ “Thiên Niên Văn [T]hiến” sau đây gồm đúng 1000 chữ Hán phiên âm, tuy có chen vào vài cố gắng “thuần Việt” qua những từ như “phi thoòng,” “ô mai,” “phone,” “củ kiệu,” “lông bông”… Bài thơ đọc được nhưng không hiểu được. Thể thức lộn xộn, hay cũng có thể gọi là “tự do”.
1000 chữ cho một ngàn năm Bắc thuộc.
1000 chữ để cảm thấy lê thê, sốt ruột, mệt mỏi. Những cảm giác của bị trị.
Bài thơ được gợi ý từ tác phẩm tạo hình “A Book from the Sky” (1988) của nghệ sĩ đương đại Trung Hoa, Xu Bing (1955-). Xu Bing khắc gỗ 4000 mẫu tự nhìn như những chữ Hán nhưng không có thật, rồi in các chữ khắc vô nghĩa này lên giấy cuộn và quyển đóng.
Bài thơ phản ánh mối liên hệ của văn hoá Việt với văn hoá Tàu, vừa ảnh hưởng vừa phủ định, như từ ngàn năm qua. Phản ứng của tôi là giễu cợt liên hệ văn hóa này.
Phan Nhiên Hạo
—
Thiên niên văn [t]hiến
(Bài thơ 1000 chữ Hán)
Thập vĩnh tang, thúc hề, thúc hề
Hoàng thu mãn đông ba xu lập thệ
Thư đại nhân hầu khẩu thư tiểu nhân
Chương khúc sản thương nữ thần thấp khớp
Thụ lâm, tặc cùng, tặc biến, dương vật thủ
Dâm hàn, dâm hỏa, dâm đại ca
Giao cấu luận gia phong tùy xã tắc
Huyết cốt đằng phương lạc nhẫn can qua
Hà nam gian sỉ vả đại bắc gian
Biên ải thùy thề bất nhịn nhục
Chương ám khí thiên thanh phi hành tỏi
Ẩm thực phồn lôi địa hội cầu lông
Hành vọng cổ thanh lâu du đãng quá
Dịch sinh tồn tống tháo tại môn khu
Cơn bĩ cực kim thăng hoa hỏa tiễn
Tự sinh bình kim ẩn hồng quần
Âm hiệt đạo tôn cầm hoa vượng thủy
Lệ hộ tòa tễ nhiễu khoách tử cung
Kính vương địch là như phân cục
Kính thê hiền hiển đạt trần ai
Ngai vọng tuế bào trung tả hữu
Chỉnh viên phàm tảo hệ bạch vân
Dương yết nật địa cầu nan mẫn lượng
Nám ngọc hành sư phụ liệt dương
Hiệp nhất đột chư hầu vô mẫu quốc
Thịnh oan hồn chư vị kỵ xe ca
Lãnh tụ hiếp tì đạo tràng thôn nữ
Trịnh cô hồn kết hợp trịnh phong phanh
Chu nghiệp chướng thiên trì lâm quốc nạn
Mãi lộ phàm băng đảng đả dân oan
Hủy nghị đoạn ấu trùng sinh quý tử
Độc phương càn mạt lộ thành sơn
Nhất tâm đức vân tiên hòn non bộ
Nhị sa đì di động mạn đàm phone
Manh vọng thuật chiểu kê Gia Định
Soái kình lâm thiên hạ tự sực phàn
Lưu bị huynh nâng bi vân trường đệ
Đức hạnh phù sanh lị tà uyên
Đồ cẩu tặc tốc hành xung vĩnh quyết
Dạ tiêu bào thanh phục mị tiếm châu
Cầu tiêu khoái bi dũng hùng tâm điểm
Thạch miên trùng miêu lệ mệ thiên thu
Từ cẩu kê thực tập thành lãnh tụ
Phụ văn hoè dâng tượng địa lôi ma
Sầu cư sĩ thân tang bồng thổ phỉ
Định công thành thanh khí mạn đà la
Cựu tân lang túc tắc tình kỹ nữ
Dạ nhuận trường củ kiệu tào khang
Giao chỉ giáo thang mô phiêu hốt cách
Lữ vong tồn thất tán bộ tùng thư
Trí hủy ách tư công nghì nam nữ
Trụ âm trì dương quả nghiệt kình ngư
Dữ đài cát tiêm la lầu xích bích
Hải cầu hoàn thương mại ngọc hành viên
Nhược miêu thủy a ha cầy thất món
Phạm tư nghì khoái khẩu trự bần nông
Phàm tâm phúc khước từ bi hỉ nộ
Vịnh tương toàn chỉnh độ thần công
Hình tương phản không lưu hàng phi mã
Hạ đan điền mao phát đại tùm lum
Hỉ vương lâu đông đế du bách hộ
Thuận nam hầu giác ngộ phi thoòng
Khương đại vệ thuật phi hành phụ tá
Lý tiểu long quyền lực đại tam tàu
Phục giáp khổ thanh la la bát quái
Chẩn quy đầu thân thể tự điều nghiên
Sinh tố cam phao lồ sinh tố đậu
Thử vong hằng thao bái lạc tàn ô
Phàm tuẫn tiết thâm luân cần yên định
Dật minh hoàng thương tích phụ trì ưu
Hành diễn tiến gia trang đoàn y bát
Lựu thăng liềm hân phủ đệ tùy nghi
Ngao thục nộ tranh châu thù văn tỉ
Nhi văn khùng không thủ đại huyền đai
Phàm thỉnh bái u uyên thiền sa mạc
Trẫm ban hành chiếu lệ tạ thịt ngưu
Hà kinh khiếp hương thôn hoành sơn đại
Vịnh cơ đồ bang chủ hạ hồ nghi
Cù thân liệt huân chương phường lâm tặc
Vọng tang tình oa nữ nhị quyền nam
Hầu xung động mông lung tình thất thố
Bội tang bồng liên phú tại quận Cam
Tiểu nhân tâm phi mã hồng chủ nghĩa
Nại cung kình hoan hỉ hạ hùng ca
Bồi phu dạ duyên mai âm định địa
Thực nam tào ai oán hậu đình hoa
Điền thôn dã lao công thần cung bách
Phận sinh tồn du báo vịnh toàn công
Khổng phu chân cư thiền như hạch
Thị hoan bàn trai ức đại tình thâm
Đối tôn nhan tương hành kho thủ lệ
Đạo vưu vều uông tiếm thượng quyền năng
Ni khâu, ni y, ni hài, ni cực lượng
Sang thượng, sang bình, sang hậu, sang ngang
Bình tăng trọng đối diện bình không trọng
Dụ thi hào miên lữ bạo tàn quân
Sài tân trúc ô mai tình cam thảo
Phiệt văn tài tân đán hận quyền sân
Tàn xuân tuyết hoa bôi thù sanh sự
Bại cơ đồ vương thúy vụ thuyền quyên
Diện không chấp thương binh đồ tục tử
Phận tham tài tuân chỉ định đồ ngưu
Vi tiểu đệ thăng quan trường thi tỉnh
Thị khuê phòng ngưu hổ tại càn long
Bàng quang giáo bang giao bàng bang chủ
Vị đông tà âm bá đạo hùng cư
Ngự lãm tiến quang san thành xung khắc
Đả kiêm tùy băng huyết nghị tùng vân
Phong ngạn tú khan khai bình vô bảo
Tự qua bì niên dũ đạm kình xuy
Dữ sa âu phiên hạn mộc tồn
Hộ du hí nhân hùng na trắc tụy
Bất thức tâm hữu tình sa bất báo
Ngoại dương tà minh định tụi tào lao
Bùi văn giáng trung niên hề thi sĩ
Thị kim cường thanh dũ đệ tùy nghi
Sầu xuân tiếu giao thoa thân hậu đậu
Lậu thanh tàn khai bản vị trường an
Tửu túy vong thân tàn thương thất chí
Tại giang đầu gia súc tụ cầm ca
Thủy thư sinh lông bông triều hải
Vượng kinh bình tương kế thôi miên
Hàm thụ sắc li ti cư bá tánh
Vị cao tằng sư tỉ tị hiềm khinh
Lục liễu, âm binh, hoàng thành, tinh khí
Chương đài, thu đáo, thị lang băm
Ô hô, thiên niên văn [t]hiến
Hề, ngộ dừng!
08.2012
L I T V I E T 