Yêu Như Ghét [Love Like Hate] là tiểu thuyết đầu tay của Đinh Linh, một tác giả đã in nhiều tập thơ và truyện ngắn. Đinh Linh sang Mỹ năm 1975, lúc mười một tuổi, viết chủ yếu bằng tiếng Anh, hiện sống ở Philadelphia.
Xuất bản bởi Seven Stories Press (Hoa Kỳ) năm 2010, Yêu Như Ghét là câu chuyện của một gia đình ở Sài Gòn, trải dài từ trước 1975 đến nay. Tuy chỉ dày 238 trang, tác phẩm được chia làm 51 chương, mỗi chương với tựa đề riêng.Có một cốt truyện và những nhân vật đi xuyên qua tác phẩm, nhưng mỗi chương cũng có khả năng đứng riêng như một truyện ngắn thú vị: truyện một cô gái lấy Việt Kiều và vỡ mộng “thiên đường” khi đến Mỹ, truyện một tay thầy giáo dạy tiếng Anh người New York ở Sài Gòn, truyện người vợ thăm chồng cải tạo đáp chuyến tàu đến Hà Nội vào một đêm mùa đông, truyện tình giữa một gã trai xấu xí vô duyên và cô gái bán cá… Lẫn trong những tình tiết của mạch truyện là vô số nhận xét sắc sảo, với giọng điệu trào lộng, về văn hoá và đời sống Việt, Mỹ. Yêu Như Ghét phản ảnh những kinh nghiệm và quan sát của Đinh Linh vể xã hội Việt Nam, phần lớn thu thập được trong hơn hai năm tác giả sống ở Sài Gòn khoảng đầu những năm 2000. Yêu Như Ghét đầy những thông tin địa dư, lịch sử, và xã hội, sinh động như một mô tả nhân chủng học văn hoá. Những chi tiết hiện thực này không mới với người đọc Việt, nhưng rất lạ ở cách nhìn. Đinh Linh là người đến từ bên ngoài nhưng không phải du khách, vì cũng có thể nói tác giả đã trở về nhà khi đến Việt Nam; Đinh Linh là một người Mỹ nhưng có những liên hệ huyết thống và ngôn ngữ với Việt Nam mà những người Mỹ “rặc” không có. Tình trạng đa văn hoá này cho phép tác giả có những cảm nhận độc đáo về Việt Nam và nhìn ra vô số điều thú vị mà người viết trong nước thường bỏ qua. Tác phẩm giàu chất thơ, lôi cuốn, và được viết bởi một văn phong điêu luyện. Trên bìa sau của Yêu Như Ghét, Mathew Sharpe, tác giả của Jamestown, cho rằng tiếng Anh qua văn chương Đinh Linh đã trở nên “hay hơn, kỳ quái hơn, và thông minh hơn.” Còn Joe Bageant, tác giả của Deer Hunting with Jesus, viết: “Không ai viết văn xuôi được như một nhà thơ giỏi.”
Nội dung của Yêu Như Ghét có thể tóm tắt như sau:
Kim Lan, một thiếu nữ Sài Gòn kết hôn với Hoàng Long, một sĩ quan quân đội miền Nam. Họ sinh được một con trai xấu xí, tính tình bất thường, tên Cún. Sau tháng Tư 1975 Hoàng Long phải đi cải tạo mười lăm năm. Ở nhà Kim Lan lấy Sèn, một người Hoa mê chơi cờ vua, sinh được cô con gái tên Hoa. Hai người mở một quán café đặt tên Paris By Night. Thời kinh tế mở cửa và Hoa vừa lớn, mộng ước của Kim Lan là làm sao cho Hoa lấy được một Việt Kiều. Kim Lan cho Hoa đi học tiếng Anh và lui tới các quán nhạc Rock để có cơ hội gặp Việt Kiều. Tại quán rượu Thế Chiến III, Hoa gặp và yêu Quang Trung, ca sĩ của ban nhạc mang tên Yêu Như Ghét, một loại nghệ sĩ nửa vời, con gia đình cán bộ giàu có. Bắt gặp Hoa đi với Quang Trung, kẻ có bộ dạng khả nghi chứ không phải một Việt Kiều, gia đình lôi Hoa về đánh, xén tóc và nhốt trong phòng. Ông Sèn cha Hoa có ý định cho Hoa lấy một thương gia Đài Loan cụt tay. Hoa trèo lên mái nhà bỏ trốn, chạy đến chỗ Quang Trung nhưng Quang Trung đã có bồ mới. Chán nản, Hoa vào bar uống rượu say mèm, được đưa về khách sạn bởi một người Pháp. Hoa ngủ với ông ta ba ngày rồi về khu phố Phạm Ngũ Lão, bắt đầu một đời sống khác.
Đoạn dịch dưới đây là chương cuối của Yêu Như Ghét, có tựa đề Chúc Mừng Sinh Nhật [Happy Birthday], mô tả cảnh Hoa gặp và ngủ với người đàn ông Pháp. Đọc giả có thể xem thêm ba chương khác của tác phẩm do Đinh Linh tự chuyển sang tiếng Việt đăng trên Tiền Vệ cách đây vài năm (ba chương này khi đăng vào sách đã được sửa chữa khá nhiều, và nằm ở Phần II của tác phẩm thay vì phần mở đầu như dự định).
Phan Nhiên Hạo
**
Chúc Mừng Sinh Nhật
Đinh Linh
Chỉ có một bar rượu kiểu nước ngoài gần chỗ ở của Quang Trung, tên Whatever. Nội thất vải nhung, mạ kền và mở nhạc techno. Ngồi ở quầy rượu, Hoa gọi hết ly Jameson này đến ly Jameson khác. Không cần biết đủ tiền hay không, Hoa chỉ muốn được say và say mãi. Chưa đến giữa trưa nhưng đã có cả tá khách, gồm một gã trung niên da trắng cũng đang nốc Jameson. Thấy cô nàng xinh đẹp đội mũ lưỡi trai, hắn thong thả tiến đến, “Cho phép tôi?”
“Fuck you!”
“A, tiếng Anh khá quá!”
Hoa quan sát mặt hắn: tròn và nhẵn như quả trứng, bị gián đoạn chỉ bởi lỗ mũi cao, cặp môi mỏng và hai lỗ tai vểnh. Hắn ngồi xuống cạnh Hoa. “Tôi thấy em đang uống nhanh quá đấy. Em không ưa tôi vì em nghĩ tôi là người Mỹ, nhưng không phải, tôi người Pháp.”
Hoa uống cạn ly rượu rồi nhìn hắn với ánh mắt trống rỗng. Hắn nói tiếp, “Ở Sài Gòn đi đâu tôi cũng thấy dấu hiệu luyến tiếc văn hóa Pháp. Người ta nhai croissants và bánh mì dài. Các vũ trường mang tên Brodard và Givral. Có hôm tôi thấy một tiệm café mang tên Paris by Night — thật nản. Thật ra tôi ghét văn hoá Pháp, tôi không thấy tương lai nào cho nền văn hoá ấy. Tôi mời em ly Jameson được không?”
Không nghe câu trả lời, hắn gọi hai ly rượu rồi nói tiếp, “Có điều gì đó đáng thương một cách cảm động về Việt Nam. Dân chúng nghèo nhưng dường như hạnh phúc. Đó là vì họ chưa đánh mất sự giao tiếp với thân xác. Họ ngồi chồm hổm trên đất và nhổ nước bọt trên đường phố, đụ thoải mái ngoài hôn nhân. Vì vậy mà mọi người luôn mỉm cười.”
“Ông từng thấy người Việt nhảy bao giờ chưa?”
Hắn ngưng lại rồi nhe răng cười. Hắn không chắc đây là câu hỏi mẹo hay một sự gợi ý. Hắn tìm kiếm chỉ dấu trong mắt Hoa nhưng không thấy. “Dĩ nhiên. Tối qua tôi ở quán Apocalypse Now. Rất nhiều người Việt nhảy ở đó.”
“Nếu ông đã thấy người Việt nhảy, ông không thể nói họ vẫn giữ sự giao tiếp với thân xác.”
“A,” hắn cười to, “Em là một người thích quan sát, đúng không? Và khá khó chịu. Nhưng tôi thật sự không hiểu em đang nói gì, tôi nghĩ họ nhảy rất khéo.”
Nhìn ly rượu đã cạn của Hoa, hắn nốc cạn ly mình rồi gọi hai ly nữa, nói tiếp, “Ở Pháp, phương cách tình dục có thể được là thủ dâm. Tôi buộc phải thủ dâm khi sống ở Paris. Tôi thủ dâm ở nhà, nơi công cộng, trong công viên và trong xe điện. Tôi thủ dâm trong tầng hầm, trên mặt đất và trên không. Có lần tôi thậm chí thủ dâm trong sở thú. Tôi thủ dâm trong khu vực thú ăn đêm. Em biết không? Đó là chỗ nuôi loại thú ăn đêm có những đôi mắt to hay e thẹn. Nhưng tôi không thể nào hình dung một người Việt lại thủ dâm. Ở đây chỗ nào cũng có những nhà thổ chỉ cách vài bước chân với giá rẻ như cho.”
Hắn dừng lại để gọi thêm hai ly, rồi tiếp tục, “Hầu hết đàn ông phương tây giờ đây chỉ có thể đụ với máy hay dụng cụ chạy điện. Em không thể hình dung được nỗi nhục khi phải chơi một cái lỗ máy rung. Tôi đã thử tất cả các loại, từ loại âm hộ giả da sáng lên trong bóng tối đến loại to như một Lolitas thật. Phụ nữ phương tây thích máy kích thích âm hộ hơn cu thật của một thằng đàn ông thật như tôi. Một cái máy kích thích âm hộ có năm tốc độ — rung nhẹ, rung vừa vừa, rung sóng cồn, rung tịnh tiến, và rung tới bến – trong khi một người đàn ông thật chỉ có hai: thê thảm và khốc liệt. Người phương tây thích dụng cụ tình dục để tránh phải chơi trò vờn đuổi tâm trí. Bị điều kiện hóa bởi chủ nghĩa tư bản, họ không thể chia xẻ với nhau bất cứ điều gì. Họ tích trữ đủ thứ từ tội lội đến ý nghĩ đến bộ phận sinh dục. Hoàn cảnh tình dục ở phương tây hiện nay rất đáng buồn, và đó là lý do tại sao câu trả lời nằm ở Việt Nam.”
Hắn dừng lại để gọi thêm hai ly, nói tiếp, “Một điều nữa khiến tôi thích Việt Nam là nơi đây không có những đền thờ Hồi giáo. Từ lúc ông Bush bắt đầu cuộc chiến tranh, đi đâu tôi cũng không cảm thấy an toàn, nhưng tôi cảm thấy tuyệt đối an toàn ở Việt Nam. Không có những phụ nữ choàng đẩu trên đường phố và cũng chẳng có gã Hameds nào làm mình tan xác trong khi đang ngồi nhâm nhi trong quán rượu. Mà bọn Hồi giáo cũng thích uống rượu. Ở Bangkok tôi đã thấy cả triệu tên trong bọn họ say sỉn và đi vô nhà thổ. Chuyện đó chẳng hề gì. Say sỉn là quyền thiêng liêng nên được công nhận. Nếu người Hồi giáo uống rượu nhiều hơn, họ đã không thù ghét tất cả chúng ta như vậy. Thật ra họ uống cũng nhiều, họ chỉ không muốn thú nhận điều đó. Dù sao Việt Nam sẽ là nước duy nhất còn tồn tại khi cả thế giới bị hủy diệt. Vì không có người Hồi giáo nào ở đây.”
Hắn dừng lại để gọi thêm hai ly, nói tiếp, ” Đó là lý do tại sao tôi đến Việt Nam làm ăn. Tôi xây những khu nghỉ dưỡng — mặt trời, biển, và tình dục, đại loại vậy. Đối với một nước không công nghiệp, không chế tạo được gì, rao bán tình dục là chiến thuật khởi đầu rất tốt, nhưng người ta cần có hoài bão kinh doanh tình dục cấp độ vĩ mô, chứ không phải trong mấy cái quán café đèn mờ điệu đàng nhỏ xíu với dàn tiếp viên nửa kín nửa hở.”
Đến một lúc, Hoa không còn có thể tiếp tục nghe hắn nói. Hoa chỉ thấy lờ nhờ một khuôn mặt. Rượu whiskey đốt dạ dày và khiến đầu Hoa như búa bổ. Hoa buồn nôn và có lẽ đã nôn. Hoa không rõ chuyện gì xảy ra sau đó.
Thức dậy lúc nửa đêm, Hoa nhận ra mình đang nằm trong mền với người đàn ông bên cạnh. Căn phòng lạnh và cả hai trần truồng. Hoa lờ mờ nhớ lại đã đi tiểu trong phòng vệ sinh, tay tựa vào người hắn, tay hắn trên người Hoa, rồi chuyến taxi. Hoa rất khát, nhưng quá yếu để tự đi lấy một cốc nước. Hoa đoán là mình vừa làm tình, nhưng chẳng quan tâm. Điều Hoa quan tâm bây giờ là ra khỏi cơn say — một cơn say tồi tệ nhất mà Hoa từng biết.
Hoa nằm cả ngày trên giường trong khi hắn đi ra ngoài. Hoa liên tục vào phòng vệ sinh nôn mửa. Tìm thấy nước bưởi ép trong tủ lạnh, Hoa uống cả mấy lít. Gần tối thì hắn về. Thấy Hoa ốm, đêm đó hắn ngủ cạnh nhưng không đụng vào người Hoa. Sự thật thì hắn chỉ đợi Hoa khỏe để tống đi. Có quá nhiều gái trên đường phố, và hắn không cần một em đau ốm.
Hoa cảm thấy đỡ hơn vào sáng hôm sau. Hoa ở với hắn ba ngày và suốt thời gian đó không hề mặc quần áo. Như thú vật. Đi quanh quẩn khỏa thân, Hoa thậm chí mạo hiểm ra hành lang. Đêm cuối cùng cả hai đụ suốt mấy giờ liền. Trong lần tới thứ ba, quá hứng, phá vỡ tiền lệ, liều với cả nguy cơ bệnh hoạn và có con, hắn bỏ bao cao su. Sáng ra họ trần truồng dùng điểm tâm ngoài ban công trên tầng lầu hai mươi tám.
Sài Gòn dường như chưa bao giờ đẹp như vậy. Từ trên cao, Hoa không còn cảm thấy mình như một phần tử bẩn thỉu và sa đoạ của thành phố. Sông Sài Gòn, đầy bọt và đen xỉn khi nhìn gần, ánh lên màu xanh bạc trong nắng sáng từ khoảng cách này. Hàng cây rợp lá oai nghiêm vươn lên hai bên lề. Những con đường duỗi thẳng ra, dòng xe cộ điên khùng trôi chảy trật tự hơn. Không có mùi hôi thối nào ở trên cao. Dựa người vào lan can bê tông, Hoa cảm thấy như không trọng lượng, chỉ một cơn gió nhẹ cũng đủ xô ngã xuống.
Trong lúc ăn croitssants và uống café sữa, Hoa nói, “Em không còn trinh, tiếc quá hả?”
“A, nhưng em hay lắm, em yêu. Em là sự kết hợp vừa đủ giữa kinh nghiệm và sự ngây thơ.”
“Em mới mười tám tuổi!”
“Vậy có nghĩa là anh không phạm luật!”
“Ý anh nói ‘phạm luật’ là sao?”
“Ý là anh sẽ không đi tù.”
“Tại sao đi tù?”
“Đi tù vì đã thể hiện mình, em hiểu không, vì đụ!” Gã đàn ông cười to vì sự sắc sảo của chính hắn. “Em ngủ với bao nhiêu đàn ông rồi?”
“Hai.”
“Anh không tin.”
Hoa nhận thấy cu hắn cứng lại ngay lập tức mỗi khi nói từ “Đụ!” Hắn có hai hòn bi khổng lồ nhưng đồ chơi lại khiêm tốn. Hoa cứ tưởng người da trắng nào cũng có lông chỗ kín màu vàng và ngạc nhiên thấy lông của tên này rậm đen.
“Thật ra em mười bảy,” Hoa nói tiếp. “Ngày mai mới mười tám. Mai là sinh nhật em.”
“Em muốn anh mua cho em một ổ bánh sinh nhật chứ gì? Đừng lo, đừng lo, anh sẽ mua.” Đây là lần thứ hai một con điếm Việt tuyên bố ngày sinh nhật, gã đàn ông nghĩ một cách thích thú. Tất cả bọn này đều như nhau.
Như đọc được ý nghĩ của hắn, Hoa nói, “Có phải lúc gặp em ở quán rượu anh nghĩ em là điếm?”
“Không, dĩ nhiên không, anh nghĩ em là một trí thức. Cho nên anh mới trình bày với em triết lý cuộc đời của anh.”
“Em nghĩ anh là một lỗ đít.”
“Lập lại đi cưng! Anh yêu cách em nói câu đó!”
Sau buổi điểm tâm, hắn tiễn Hoa đến thang máy. Lúc hôn từ biệt, hắn trao Hoa một xấp tiền. Trả công sòng phẳng cho những gì hắn đã làm với mình, Hoa nghĩ trong khi đi xuống dưới. Hoa bước đi nghênh ngang trên đường phố, chẻ vào đám đông và va chạm mọi người. Hoa nghĩ, Tôi là một con đĩ với một cọc tiền. Đừng giây vào tôi nếu không muốn đụ tôi.
Tóc Hoa rối bời; Hoa thậm chí không đội chiếc nón lưỡi trai. Hoa cảm thấy như bị phơi ra nhưng không thương tổn, cảm thấy tự do. Có lẽ dùng từ giải thoát thì đúng hơn.
Họ đã ở với nhau ba ngày mà không biết tên nhau. Không thành vấn đề. Tất cả những gì Hoa muốn nhớ từ chuyện này là khung cảnh tuyệt diệu từ ban công lơ lửng giữa trời. Từ đó Hoa đã nhìn thấy tương lai. Hoa chính là tương lai. Bây giờ có tiền rồi, Hoa có thể vào một khách sạn trên đường Phạm Ngũ Lão. Đêm đó Hoa ra ngoài kiếm thêm được mớ tiền. Ngày mai Hoa mười tám tuổi.
Phan Nhiên Hạo dịch từ nguyên bản tiếng Anh, trích tiểu thuyết Love Like Hate, Linh Dinh, Seven Stories Press, New York, 2012. Trang 233-238.
(Có thể mua Love Like Hate trên Amazon.com)
L I T V I E T 