Nguyễn Hồng Nhung dịch
Albert Wass (1908- 1998) sinh trong một gia đình quý tộc người Hungary tại Válaszút, thuộc Roumania. Học nghành lâm nghiệp ở Hungary, Đức, và Pháp. Wass bắt đầu sự nghiệp văn chương với thơ và truyện ngắn. Đã viết tổng cộng hơn bốn mươi tác phẩm gồm tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ. Wass sống lưu vong ở Đức từ 1944, từ 1952 đến lúc mất sống tại Mỹ.
Ở Romania trong thời kỳ Cộng sản của Nicolae Ceauşescu, Albert Wass bị “Toà án Nhân dân” cáo buộc tội giết người khi phục vụ trong quân đội Hungary, là quân đội đồng minh của phát xít Đức, những năm Thế chiến Thứ Hai. Chính phủ Mỹ từ chối giao nộp Wass cho Cộng sản Roumania vì thiếu chứng cớ.
Tại Hungary, chỉ sau khi thể chế chính trị thay đổi (1989), tác phẩm của Albert Wass mới được xuất bản. Ngày nay, Albert Wass là một trong những tác giả Hungary được đọc nhiều nhất.
*
Lời nhắn nhủ quê hương
Tôi nhắn về quê hương, cho núi:
Vết sao băng rồi cũng sẽ chuyển dời
còn gió mang quy luật riêng của gió,
cũng như mưa, như tuyết, lãng đãng mây.
Và bầu trời ảm đạm không bao giờ vĩnh viễn.
Nước chảy đi, đá còn lại, đứng yên.
Tôi nhắn đất: cứ sinh sôi, hãy cứ,
dù châu chấu kia muốn gặt sạch mùa màng
dù chuột chũi khoét lún sâu, tầng đất bạc.
Trên thế gian, là trật tự của muôn đời
không đe dọa hạt lúa mì trân trọng,
cũng chẳng làm đau một bụi tầm ma,
Nước chảy đi, đá còn lại, đứng yên.
Tôi nhắn cánh rừng sâu, đừng sợ,
khi cả đội quân rìu búa, vang lên
bởi bờ tường còn mạnh hơn rìu búa,
từ nhành xanh rớm máu, xuân sang.
Rừng mọc lại sẽ tỏa lan, đắc thắng,
cành trổ cành, khi mòn rỉ gặm dần sắt đanh đao phủ
và bàn tay cầm dao đâm, chôn dưới đất
sẽ biến thành lợi chất bón cho cây.
Nước chảy đi, đá còn lại, đứng yên.
Tôi nhắn nhủ quê hương, nơi từng dạy dỗ:
Dù bị san bằng,
nhưng những đứa con thế hệ
sẽ thay nhau xây dựng đất nước này,
và trả lại những gì cơ bản,
dựng lên tường, mái ngói, nhà thờ!
Sẽ có trăm nghìn Kőmüves Kelemen,
kẻ không bằng máu người và tro bụi
bám khăng khăng ý muốn hòa bình
nhưng bằng lúa mì và nước thánh,
từ đá tảng cha ông, dựng đất nước yên bình.
Tôi nhắn nhủ quê hương, nơi từng dạy dỗ:
Nền tảng nào cũng từ Thượng đế.
từ Thượng đế nảy sinh ý chí
ý chí này xây mới mẻ những điện đài
Nước chảy đi, đá còn lại, đứng yên.
Tôi nhắn nhủ bạn bè xưa thân cũ,
người hôm nay phủ nhận tên tôi,
bánh xe con tạo xoay vần thêm lần nữa,
tôi lại thành bè bạn họ như xưa,
và không báo thù, không giận căm, hằn học,
chìa tay cho nhau, ta tiếp tục lên đường…
sẽ cùng chung một mục đích, một niềm tin.
Và tôi nhắn với muôn ngàn người khác nữa,
với anh em, họ hàng, người lạ xa gần,
với kẻ ác, kẻ thiện, người trung thành, người hèn kém,
với kẻ gây những cơn đau, cùng
kẻ máu đẫm mình
hãy tỉnh táo, hãy cầu xin Thượng đế!
bởi từ miền mênh mông vũ trụ
thiên hà đang dời chuyển những vì sao…
Nước chảy đi, đá còn lại, đứng yên.
NHỮNG ĐIỀU TỐT, NHỮNG ĐIỀU THIỆN ĐỌNG LẠI!
Những gì trong sạch và yên bình!
Rừng biếc xanh, núi thẳm, hồ nước trong veo cùng nhân loại!
Hãy nghĩ kỹ đi anh, chúng ta định làm gì
Trên bầu trời thiên thần đang chọn lựa
và bôi dầu các trục sao sa
hằng hà vô kể
để một lần nữa sao trời thay đổi
như Thánh Kinh đã báo từ lâu:
Kẻ gieo gió, ắt có ngày gặt bão
Bởi nước chảy đi, chỉ đá còn lại,
Đá đứng yên!
Hai bài thơ tình của Albert Wass
1. Bài ca
Khi cái hôn đầu tiên em trao:
thu sẽ sàng len vào vòm cây tỏa,
những ngọn gió cấu cào đâu đó,
trong thảm lá khô vật vã bóng mờ;
Dụi đầu vào cây đêm âu yếm cúi,
câu chuyện khuya đã khuất xa rồi…
chiếc hôn chúng mình giữa vòm cây bị theo rõi
bởi mặt trăng xưa lanh lảnh tiếng cười;
Thiên hà mênh mông sao sa lấp lánh,
đôi vì sao xanh biếc mắt em…
Anh nhìn sâu vào trong: sao long lanh chiếu lại…
tin cậy dịu dàng tha thiết hỏi han…
Đêm mênh mang nhắn hiu hiu cùng gió
để gió suỵt thì thào: này, hãy lặng yên…
rồi từ những rặng cây đợi úa tàn bao phủ
bỗng phá giọng cười –ngân vọng mãi – Tình yêu.
2. Tâm trạng
(tặng phu nhân bá tước Bethlen Balázsné)
Em có nghe? vọng triền xanh núi biếc
tiếng thu vàng xao xác dội về
đúng không em, giờ không thể bằng trái tim vỗ cánh
thổ lộ bình minh cây tý tách đâm chồi?
Thảm lá vàng: cũng là hoa đó
sự sống phập phồng trong cái chết,
trong hoang tàn- đổ nát hồi sinh
Tin đi em: cuộc đời cũng chỉ là một tâm trạng
Em hãy tin: khuôn mặt hè cháy bỏng
rồi thu vàng lá phủ buồn bã rơi,
cũng chỉ là tâm trạng, thêm một lần tâm trạng…
Hãy tin anh,
trong cái chết không có gì mất mát,
cái chết là quay lại:
bởi tất cả tâm trạng đều là một đời sống
và mọi đời sống cũng chỉ là một tâm trạng
em ơi…
Nguyễn Hồng Nhung dịch từ bản tiếng Hung,
6.2009
L I T V I E T 